Μια απάντηση στο γιατί η ΕΡΤ παραμένει ανοικτή 50 ημέρες μετά την "κατάργησή" της

Πενήντα ημέρες μετά από το κλείσιμο της ΕΡΤ, οι εργαζόμενοι συνεχίζουν να προσφέρουν στην επιχείρηση και εκπέμπουν αδιάκοπα ραδιοφωνικό και τηλεοπτικό πρόγραμμα. Αυτό μάλιστα συμβαίνει χωρίς καμία απολύτως οικονομική απολαβή. Τι είναι όμως αυτό που τους ενεργοποιεί προς αυτή την κατεύθυνση; Κατά τη γνώμη του γράφοντος και σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, είναι το υψηλό επίπεδο Οργανωσιακής Δέσμευσης και συγκεκριμένα της Συναισθηματικής.

Έρευνα για το βαθμό Οργανωσιακής Δέσμευσης των εργαζομένων στην ΕΡΤ Α.Ε.

Η έρευνα

Τον  Οκτώβρη του 2012 ο Δημήτρης Κιβωτός, φοιτητής, εκείνη την χρονική περίοδο, στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών  «Διεθνής Διοικητική των Επιχειρήσεων», του ΤΕΙ Πειραιά, στο πλαίσιο εκπόνησης της Διπλωματικής του εργασίας, διεξήγαγε έρευνα με θέμα: «Εργασιακή Ταύτιση και Οργανωσιακή Δέσμευση: η περίπτωση των εργαζομένων στην ΕΡΤ (Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση) Α.Ε.», υπό την επίβλεψη του καθηγητή κ. Αναστασίου Ντάνου (Ph.D). 

Το θέμα της εργασίας πραγματεύεται δύο από τις σημαντικότερες στάσεις των εργαζομένων, την Εργασιακή Ταύτιση (Job Involvement) και την Οργανωσιακή Δέσμευση (Organizational Commitment). Οι στάσεις, ως ένα από τα κύρια στοιχεία που σχετίζονται άμεσα με τη συμπεριφορά του ατόμου μέσα σε έναν οργανισμό, είναι πολύ σημαντικές για το μάνατζμεντ, αφού αυτές προσδιορίζουν τις συμπεριφορές στο εσωτερικό των οργανισμών. Η κατανόηση και η εξήγησή τους γίνεται επιβεβλημένη για το μάνατζμεντ, αφού μόνο τότε μπορεί να επιδράσει πάνω σε αυτές.

Η Εργασιακή Ταύτιση εκφράζει το ψυχολογικό δέσιμο μεταξύ του εργαζόμενου και της εργασίας που αυτός κάνει, ουσιαστικά δηλαδή δείχνει την αφοσίωση του εργαζόμενου στην εργασία του. Οι εργαζόμενοι με υψηλό βαθμό εργασιακής ταύτισης είναι πιο παραγωγικοί και παρουσιάζουν καλύτερα αποτελέσματα, σπάνια σκέφτονται να εγκαταλείψουν τη θέση εργασίας τους, χαρακτηρίζονται από θετική διάθεση και δίνουν προτεραιότητα στη σταδιοδρομία και την επαγγελματική τους εξέλιξη. 

Η Οργανωσιακή Δέσμευση εκφράζει τη σύνδεση μεταξύ του εργαζόμενου και της οργάνωσης. Είναι δηλαδή η συναισθηματική προσήλωση του εργαζόμενου στους στόχους και τις αξίες του οργανισμού και η ισχυρή επιθυμία του να παραμείνει σε αυτόν. Οι εργαζόμενοι με υψηλό βαθμό Οργανωσιακής Δέσμευσης  είναι λιγότερο πιθανό να αποχωρήσουν από την οργάνωση, έχουν καλύτερες επιδόσεις, έχουν σημαντική συμβολή στην επίτευξη των στόχων του οργανισμού και ακολουθούν συλλογικούς στόχους και όχι μεμονωμένα αποτελέσματα.

Η έννοια της Οργανωσιακής Δέσμευσης περιλαμβάνει τρεις ξεχωριστές συνιστώσες: τη Συναισθηματική Δέσμευση (Affective Commitment), τη Δέσμευση λόγω Συνέχειας (Continuance Commitment)  και την Κανονιστική Δέσμευση (Normative Commitment).

Συναισθηματική Δέσμευση είναι η θετική συναισθηματική προσκόλληση και ταύτιση του εργαζόμενου με τον οργανισμό και αναφέρεται στη θέληση του να παραμείνει σε αυτόν και με προθυμία να προσφέρει τον καλύτερό του εαυτό, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι του οργανισμού. Έχει σχέση με τα προσωπικά χαρακτηριστικά, τις οργανωτικές δομές, τις επαγγελματικές εμπειρίες, τις αμοιβές, την εποπτεία, τη σαφήνεια των ρόλων και την ποικιλία δεξιοτήτων.

Η Δέσμευση λόγω Συνέχειας είναι σχετική με την ανάγκη που έχει ο εργαζόμενος να συνεχίσει να εργάζεται στην επιχείρηση εξαιτίας των υλικών απολαβών που έχει, ή εξαιτίας του κινδύνου να μη βρει αντίστοιχη εργασία και κατά συνέπεια παραμένει στον οργανισμό από ανάγκη, λόγω έλλειψης εναλλακτικών λύσεων. 

Η Κανονιστική Δέσμευση απεικονίζει ένα συναίσθημα υποχρέωσης του εργαζόμενου να συνεχίσει να εργάζεται στην επιχείρηση, απόρροια των δαπανών του οργανισμού (για εκπαίδευση, κατάρτιση κ.ο.κ.). Ο εργαζόμενος σε αυτή την περίπτωση παραμένει στον οργανισμό επειδή αισθάνεται πως έχει ηθική υποχρέωση απέναντί του. Παραμένει δηλαδή στον οργανισμό επειδή πρέπει.

Ο υψηλός βαθμός, τόσο της Εργασιακής Ταύτισης, όσο και της Οργανωσιακής Δέσμευσης, αποτελούν επιθυμητό χαρακτηριστικό των εργαζομένων και οι οργανώσεις πρέπει να ακολουθούν τέτοιες πολιτικές, ώστε οι δύο αυτές στάσεις να κινούνται σε υψηλά επίπεδα. Απαραίτητη προϋπόθεση βέβαια, για να συμβεί αυτό, είναι να γνωρίζουν τα επίπεδα των στάσεων αυτών, μεταξύ των εργαζομένων.

Αποτελέσματα της έρευνας

Από την ανάλυση και επεξεργασία των στοιχείων προέκυψε ένας αρκετά υψηλός βαθμός Οργανωσιακής Δέσμευσης. Το ενδιαφέρον, βέβαια, επικεντρώνεται στο γιατί οι εργαζόμενοι στην ΕΡΤ αισθάνονται αφοσιωμένοι και δεσμευμένοι με την επιχείρηση.  

Το μεγαλύτερο βαθμό παρουσίασε η Δέσμευση λόγω Συνέχειας, που σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι αισθάνονται δεσμευμένοι με τον οργανισμό, επειδή αν αποχωρήσουν από αυτόν θα αποδιοργανωθεί η ζωή τους και δεν έχουν πολλές εναλλακτικές επιλογές για εύρεση εργασίας, αλλά και αν βρουν δεν θα επικρατούν οι ίδιες συνθήκες που επικρατούν στην ΕΡΤ. Την υψηλότερη τιμή παρουσίασε η δήλωση «Η παραμονή μου στην επιχείρηση σήμερα, είναι τόσο θέμα ανάγκης όσο και επιθυμίας»  

Σε υψηλό επίπεδο κινείται και η Συναισθηματική Δέσμευση. Αναλύοντας ξεχωριστά κάθε δήλωση του ερωτηματολογίου, την υψηλότερη τιμή παρουσιάζουν οι δηλώσεις «Θα ήμουν πολύ ευτυχής να περάσω το υπόλοιπο της καριέρας μου στη συγκεκριμένη επιχείρηση», «Αισθάνομαι συναισθηματικά δεμένος με αυτή την επιχείρηση» και «Αισθάνομαι σαν «μέρος της οικογένειας» της συγκεκριμένης επιχείρησης», που σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι προσφέρουν στην ΕΡΤ επειδή το επιθυμούν σε πολύ υψηλό βαθμό. 

Η Κανονιστική Δέσμευση δε βρίσκεται στο επίπεδο των άλλων δύο συστατικών της Οργανωσιακής. Οι εργαζόμενοι δεν παρουσιάζουν υψηλό βαθμό Κανονιστικής Δέσμευσης κάτι που σημαίνει  ότι δεν νιώθουν ηθική υποχρέωση απέναντι στην επιχείρηση.

Ο βαθμός της Οργανωσιακής Δέσμευσης επηρεάζεται εν μέρει από τα δημογραφικά χαρακτηριστικά του πληθυσμού. Δεν επηρεάζεται από το φύλο, το επίπεδο εκπαίδευσης και τη θέση ευθύνης. Επηρεάζεται όμως ξεκάθαρα από την ηλικία, τις οικογενειακές υποχρεώσεις και την προϋπηρεσία στην ΕΡΤ. Οι έχοντες μεγαλύτερη ηλικία, περισσότερα χρόνια προϋπηρεσίας στην εταιρεία και οικογενειακές υποχρεώσεις παρουσιάζουν υψηλότερο βαθμό Οργανωσιακής Δέσμευσης.

Ερμηνεία των αποτελεσμάτων

Πενήντα ημέρες μετά από το κλείσιμο της ΕΡΤ, οι εργαζόμενοι συνεχίζουν να προσφέρουν στην επιχείρηση και εκπέμπουν αδιάκοπα ραδιοφωνικό και τηλεοπτικό πρόγραμμα. Αυτό μάλιστα συμβαίνει χωρίς καμία απολύτως οικονομική απολαβή. Τι είναι όμως αυτό που τους ενεργοποιεί προς αυτή την κατεύθυνση; Κατά τη γνώμη του γράφοντος και σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, είναι το υψηλό επίπεδο Οργανωσιακής Δέσμευσης και συγκεκριμένα της Συναισθηματικής. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι ο υψηλός βαθμός της Δέσμευσης λόγω Συνέχειας, δεν επηρεάζει πλέον τη συμπεριφορά των εργαζομένων, επειδή  δεν έχει νόημα πια να παραμείνουν στον οργανισμό από ανάγκη ή λόγω έλλειψης εναλλακτικών επιλογών, μιας και η ΕΡΤ τυπικά δεν υπάρχει και οι υπηρεσίες των εργαζομένων παρέχονται αμισθί. Επομένως μόνο τα υψηλά επίπεδα Συναισθηματικής Δέσμευσης είναι αυτά που καθορίζουν τη στάση τους. Σύμφωνα δε με τη βιβλιογραφία η Οργανωσιακή Δέσμευση εστιάζει στην αφοσίωση και την πίστη προς τον οργανισμό στον οποίο εργάζεται ένα άτομο και η δύναμη να ταυτίζεται μαζί του. Επίσης υπάρχει όταν ένα άτομο επιθυμεί να μείνει εντός του οργανισμού και ταυτίζει τους στόχους του με τους στόχους του οργανισμού, κυρίως χωρίς οικονομικά οφέλη.

Ερμηνεύοντας τα αποτελέσματα της έρευνας που παρατέθηκαν παραπάνω, φαίνεται ότι οι εργαζόμενοι της ΕΡΤ, εξαιτίας ακριβώς του υψηλού βαθμού Συναισθηματικής Δέσμευσης, αρνήθηκαν να δεχθούν τον ξαφνικό θάνατο της επιχείρησης, όπως πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν να αποδεχθούν το θάνατο ενός προσφιλούς  και αγαπημένου τους  προσώπου. Συνέχισαν λοιπόν, και συνεχίζουν ακόμη, να κάνουν αυτό που έκαναν πάντα. Να εργάζονται (χωρίς οικονομικό όφελος πλέον) σε έναν οργανισμό - που τυπικά δεν υπάρχει - και να προσφέρουν πλούσιο και ποιοτικό έργο, επειδή αισθάνονται ότι αποτελούν κομμάτι της ΕΡΤ ή επιπρόσθετα επειδή η ΕΡΤ αποτελεί κομμάτι του εαυτού τους. 

*Ο Δημήτρης Κιβωτός ήταν υπάλληλος της ΕΡΤ από το 1985 μέχρι τη στιγμή που απολύθηκε όπως και άλλοι 2.655 συνάδελφοί του, την 11η Ιουνίου 2013 και ήταν Διοικητικός Υπάλληλος Τεχνολογικής Εκπαίδευσης.

Το 2007, προσπαθώντας να πραγματοποιήσει κάποια ανεκπλήρωτα όνειρά του, πέτυχε την εισαγωγή του, μέσω Πανελληνίων Εξετάσεων, στο Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Αθήνας, πετυχαίνοντας Πρώτη Πανελλήνια Επίδοση μεταξύ των αποφοίτων Εσπερινών ΤΕΕ, που εισήχθησαν στις Σχολές Διοίκησης και Οικονομίας. Αποφοίτησε το 2011 με βαθμό «Άριστα» 9,1 που είναι ο υψηλότερος βαθμός μεταξύ όλων των πτυχιούχων του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Αθήνας, από την ίδρυσή του, το 1986, μέχρι σήμερα. 

Αμέσως μετά τη λήψη του πτυχίου του, πραγματοποίησε Μεταπτυχιακές Σπουδές στη Διεθνή Διοικητική των Επιχειρήσεων, με εξειδίκευση στη Διεθνή Διαχείριση Ανθρωπίνων Πόρων, στο Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Πειραιά. Αποφοίτησε με «Άριστα» το Δεκέμβριο του 2012. 

Το Νοέμβριο του 2011 και ενώ ήταν ακόμη Μεταπτυχιακός φοιτητής, πέτυχε την εισαγωγή του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, μέσω κατατακτηρίων εξετάσεων, στην οποία και γράφτηκε στις 13 Φεβρουάριου του 2012, ημέρα κατά την οποία εόρταζε τα πεντηκοστά του γενέθλια.

Έχει ανακοινώσει επιστημονικές εργασίες σε Διεθνή Συνέδρια με επιστημονική επιτροπή, πρακτικά (proceedings) και κριτές, καθώς και σε Εθνικά Συνέδρια.

Λίγες μόνο ημέρες μετά το κλείσιμο της ΕΡΤ, στις 14/06/2013, έλαβε το 2ο Βραβείο στο Διαγωνισμό «Καινοτόμος Ιδέα – Προϊόν/Υπηρεσία» που διοργάνωσε το ΤΕΙ Αθήνας, καταθέτοντας μία πρόταση με τίτλο «Παροχή Εξειδικευμένων Τουριστικών Υπηρεσιών». 

Σήμερα δε νιώθει καθόλου «λαμόγιο», «χαραμοφάης», «τεμπέλης» και πολύ περισσότερο «χωρίς προσόντα δημόσιος υπάλληλος» και αισθάνεται υπερήφανος που υπηρέτησε επί 28 χρόνια (σ)την ΕΡΤ Α.Ε.